Η Γαλάζια Σπηλιά του Καστελλόριζου και ο ...Δαρβίνος!

     Γαλάζιες σπηλιές υπάρχουν σε αρκετά μέρη της Ελλάδας, αλλά και του κόσμου, γενικότερα.

Από όλες, όμως, η πιο γαλάζια πρέπει να είναι αυτή του Καστελλόριζου και υπάρχει λόγος γι αυτό.

Αλλά, πριν αναφερθούμε αναλυτικά στο γιατί ειδικά αυτή η σπηλιά είναι πιο γαλάζια από άλλες παρόμοιες, σας παραθέτω ένα σύντομο βίντεο (ενός λεπτού, περίπου), που παρέχει συνοπτικές πληροφορίες για το σπήλαιο, από ντόπιους (εκεί θα ακούσετε και σε αδρές γραμμές μια εξήγηση του έντονα γαλάζιου φωτισμού του):

Για την ώρα, το μόνο που θέλω να συγκρατήσετε από το πρώτο αυτό βίντεο είναι το γεγονός ότι, εκεί που χρησιμοποιείται τεχνητός φωτισμός (στο βάθος του σπηλαίου, που δεν φτάνει το φυσικό φως), δεν υπάρχει τίποτα το γαλάζιο.

     Περνάμε, τώρα, στην αναλυτική εξήγηση του φαινομένου, για το οποίο θα χρειαστούμε ένα μεγαλύτερης διάρκειας βίντεο, σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία του οποίου θα παραπέμπω για να γίνουν πιο κατανοητά τα γραφόμενά μου. Διαρκεί 9:41, αλλά, αν θέλετε να παρακάμψετε την εισαγωγή, ξεκινήστε από το 0:50 (αν υπολογίσουμε και ότι από το 8:30 περίπου αρχίζουν οι τίτλοι τέλους, μένει καθαρή διάρκεια 7:40):

Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι, όταν το φως εισέρχεται στο υγρό στοιχείο, οι διάφορες συχνότητές του (χρωματικές αποχρώσεις) διαθλώνται με διαφορετική γωνία η κάθε μία. Τα θερμά χρώματα (κίτρινο, κόκκινο, κλπ.), έχουν μεγαλύτερη γωνία διάθλασης από τα ψυχρά (πράσινο, γαλάζιο, κλπ.), με αποτέλεσμα να εξασθενούν και τελικά να εξαφανίζονται σε πολύ μικρότερο βάθος απ' αυτά.

Έτσι, σε έναν βυθό με λευκή άμμο (που κανονικά αντανακλά όλο το χρωματικό φάσμα), τα πιο ρηχά νερά φαίνονται πρασινογάλαζα, ενώ τα βαθύτερα γαλαζομπλέ (το μπλε χρώμα φτάνει βαθύτερα από όλα τ' άλλα χρώματα, με το πράσινο να ακολουθεί).

Όλα αυτά φαίνονται στις επόμενες φωτογραφίες, από την Εγκυκλοπαίδεια του Ζακ Υβ Κουστώ, όπου η ίδια παλέτα χρωμάτων φωτογραφίζεται χωρίς φλας (με φυσικό φως), σε όλο και μεγαλύτερο βάθος, ξεκινώντας από την επιφάνεια...

...τα 15 πόδια (4,57 μέτρα)...

...τα 30 πόδια (9,14 μέτρα)...

...και τέλος τα 60 πόδια (18,29 μέτρα) βάθος, όπου όλα σχεδόν τα χρώματα έχουν μετατραπεί σε αποχρώσεις του γαλάζιου!

Κάποιοι ίσως πουν ότι έχουν δει φωτογραφίες και βίντεο από το βυθό με απίστευτη ποικιλία χρωμάτων! Όσοι ασχολούνται με υποβρύχια φωτογράφιση-κινηματογράφηση γνωρίζουν καλά ότι όλα αυτά τα χρώματα φαίνονται μόνο με χρήση τεχνητού φωτισμού (φλας ή προβολέα).

Αν δεν έχετε πειστεί ακόμα, δείτε το "βάθος" (πίσω πλάνο) κάποιων φωτογραφιών του βυθού, όπου δεν φτάνει το φλας:

Το ίδιο φαινόμενο συμβαίνει, σε πολύ μικρότερο βαθμό, και όταν το φως διασχίζει τον ατμοσφαιρικό αέρα, οπότε καταπράσινα δάση, από πολύ μεγάλη απόσταση, φαίνονται ...γαλάζια!

Τώρα, πιστεύω, μπορούμε να έρθουμε και στην περίπτωση της Γαλάζιας Σπηλιάς του Καστελλόριζου, στην οποία το μεγαλύτερο μέρος του ανοίγματος από το οποίο φωτίζεται βρίσκεται κάτω από το νερό και μάλιστα σε αρκετό βάθος (βλ. στο 5:06 και μετά). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το σπήλαιο να φωτίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από φως "φιλτραρισμένο" από το νερό, όπου η γαλάζια ακτινοβολία -για τους λόγους που αναφέραμε παραπάνω- κυριαρχεί!

Κοιτάξτε τη θεαματική αλλαγή στο φωτισμό, καθώς μπαίνουμε στο σπήλαιο, ειδικά στην οροφή του, για την οποία το νερό δρα σαν προβολέας, στο 2:34 του ίδιου βίντεο. Είναι, πραγματικά, σαν κάποιος να άναψε έναν μπλε φως!

Αντίθετα, κάτι τέτοιο δεν θα δείτε σε μια άλλη σπηλιά που εισέρχεται το βαρκάκι, στο 1:22 του βίντεο, που διαθέτει άνοιγμα μεγάλου ύψους πάνω από το νερό, οπότε το ποσοστό του φωτός που φιλτράρεται από το νερό είναι ελάχιστο.

    Κι εδώ ερχόμαστε στον ...Δαρβίνο! Σύμφωνα με τη γνωστή Θεωρία της Εξέλιξης των Ειδών, που διατύπωσε ο εν λόγω φυσιοδίφης, οποιοδήποτε χαρακτηριστικό έχει αναπτύξει ένα ζωικό ή φυτικό είδος στο διάβα των αιώνων, συμπεριλαμβανομένου και του χρώματος, δεν είναι τυχαίο, αλλά αναπτύχθηκε, μέσα από τη φυσική επιλογή, για να εξυπηρετήσει την καλύτερη επιβίωσή του και τίποτα παραπάνω. Έτσι, στη φύση, τα έντονα χρώματα συνήθως είναι αποτρεπτική ένδειξη κινδύνου για επίδοξους θηρευτές (δηλητηριώδες ζώο ή φυτό). Αντίθετα, ζώα και φυτά που δεν διαθέτουν δηλητήριο, συνήθως έχουν χρώματα που τα βοηθούν να μη διακρίνονται εύκολα στο περιβάλλον τους. Κλασσικό παράδειγμα σ' αυτό είναι η περίπτωση των πουλιών, όπου το αρσενικό έχει πάντα τα πιο έντονα χρώματα (και, ναι, το αρσενικό παγώνι είναι αυτό που έχει τη φανταχτερή ουρά), ενώ το θηλυκό, που για ικανό χρονικό διάστημα θα πρέπει να ...κάτσει στ' αυγά του, έχει χρώματα που του επιτρέπουν να περνά απαρατήρητο από τους εχθρούς του (Ως εμεγαλύνθη τα έργα Σου Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας!).

Αν πάρουμε, τώρα, την περίπτωση ενός κοραλλιογενούς υφάλου, που, από οικολογικής απόψεως και σημασίας, ισοδυναμεί με ένα τροπικό δάσος, με απίστευτη βιοποικιλότητα. Ένα οποιοδήποτε ντοκιμαντέρ από έναν τέτοιο ύφαλο θα σας βεβαίωνε ότι εκεί επικρατεί και μια απίστευτη πανδαισία χρωμάτων, που όμως δεν μπορεί να τα δει κανείς, παρά μόνο με τεχνητό φωτισμό!

Και γεννάται αυτόματα το ερώτημα: σε τι εξυπηρετεί η ύπαρξη αυτών των -φαντασμαγορικών, πολλές φορές- χρωμάτων την επιβίωση των οργανισμών που τα φέρουν, από τη στιγμή που όλα τους φαίνονται σαν αποχρώσεις του μπλε; Θα μπορούσαν να είναι όλα τους όντως αποχρώσεις του μπλε και αυτό να μην αλλάζει σε τίποτα τα χαρακτηριστικά που μπορούν να γίνουν αντιληπτά από τους εχθρούς τους.

Μήπως η "σοφία" της -απρόσωπης- φύσης κρύβει πίσω της την ύπαρξη ενός πάνσοφου -προσωπικού- Θεού, που δημιούργησε όλα αυτά από αγάπη προς την κορωνίδα των δημιουργημάτων του, δηλαδή την ...αφεντιά μας, προγνωρίζοντας ότι κάποτε θα κατακυριεύαμε και αυτά "τα βάθη της θαλάσσης" και θα μπορούσαμε ν' απολαύσουμε την απίστευτη ομορφιά τους, που κανένα άλλο πλάσμα δεν μπορεί να απολαύσει;

Ο καθένας ας δώσει τη δική του απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα.

Τη δική μου, πιστεύω ότι τη μαντεύετε...

Υ.Γ.: Στη Γαλάζια Σπηλιά του Καστελλόριζου δεν έχω πάει ποτέ και τη γνώρισα ως μέρος μιας ανάρτησης-παρουσίασης που μας ταξιδεύει (στην ελληνική γλώσσα) σε 30 ξεχωριστά μέρη του κόσμου. Σε μερικά απ’ αυτά έχει και συνδέσμους που οδηγούν σε μια πιο πλήρη παρουσίασή τους. Η ομορφιά δεν έχει πατρίδα. Υπάρχει σ’ όλη την πλάση, εκτός από εκεί που την έχουμε καταστρέψει εμείς. Για την παρουσίαση, πατήστε εδώ.