Ο δρόμος για την ευτυχία!

    Στις μέρες μας, που ένα σωρό ιδεολογίες, πίστεις και τεχνικές υπόσχονται ότι θα μας οδηγήσουν στην ευτυχία, θα μου επιτρέψετε ν’ απλώσω κι εγώ την “πραμάτεια” μου και να προτείνω το δικό μου(;) δρόμο για να είναι κανείς ευτυχισμένος.

Ας αρχίσουμε, όμως, από το τι είναι ευτυχία.

“Ευτυχία είναι να ζει κανείς τη φύση του”, έγραφε μια διαφημιστική αφίσα κάποτε, προξενώντας μου έκπληξη, μιας και, πριν από λίγο καιρό, το ίδιο είχα διαβάσει αναλυτικότερα σε ένα βιβλίο θεολογικού περιεχομένου!

Θα το εξηγήσω πιο απλά, έτσι όπως το εξηγώ ακόμα και στα παιδάκια της πρώτης δημοτικού και το καταλαβαίνουν. Ας πάρουμε μια ...κατσαρόλα! Αν την προσωποποιήσουμε (για τα παιδιά είναι πανεύκολο αυτό), μπορούμε να πούμε ότι, αν και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν κράνος, δεν θα είναι καθόλου "ευτυχισμένη" μ’ αυτή τη χρήση. "Ευτυχισμένη" θα είναι όταν μέσα της μαγειρεύεται φαγητό για να τρώνε και να ζουν οι άνθρωποι. Στην πρώτη περίπτωση θα βοηθά στην επιβίωση, αλλά στη δεύτερη περίπτωση θα βοηθά στη βίωση της πληρότητας, μετά από ένα καλομαγειρεμμένο φαγητό.

Αν συμφωνήσουμε λοιπόν, στον παραπάνω ορισμό, αυτό που μένει είναι να βρούμε ποια είναι η φύση μας, ή αλλιώς, πώς είμαστε φτιαγμένοι να ζούμε κι όχι απλά να επιζούμε.

Εδώ είναι που προσφέρονται ένα σωρό απαντήσεις, στο “σούπερ μάρκετ” του νοήματος της ζωής.

Άλλος, που θεωρεί τον εαυτό του πραγματιστή, λέει ότι είμαστε φτιαγμένοι να κερδίζουμε χρήμα και δόξα, γιατί αυτά μπορούν να μας εξασφαλίζουν την ευτυχία. Το πόσο λάθος είναι αυτό, μπορούν να το επιβεβαιώσουν οι αμέτρητες περιπτώσεις διάσημων και πλουσίων που αυτοκτόνησαν ή έχουν πέσει σε κατάθλιψη.

Άλλος πιστεύει ότι μέσα από τη γνώση κάποιων τεχνικών (διαλογισμός, ενδοσκόπηση, εφαρμοσμένη φιλοσοφία, κλπ.) θα οδηγηθούμε στην ευτυχία. Θα μου επιτραπεί να πω, από την εμπειρία μου σε τέτοιους χώρους, ότι το μόνο που καταφέρνει κανείς έτσι, είναι να κατασκευάσει ένα δικό του νοερό παράδεισο και να μπει μέσα (ο Καζαντζάκης, αν δεν κάνω λάθος, το θέτει κάπως έτσι). Ο ίδιος, μέσα από μια διαδικασία αυθυποβολής, θα νοιώθει ευτυχισμένος, αλλά η “ευτυχία” του αυτή θα είναι κάτι που υπάρχει μόνο μέσα στο μυαλό του και δεν θα διαφέρει από την ευτυχία που νοιώθει κάποιος υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών (δεν ονόμασε άδικα “ψυχοναρκωτικά” αυτές τις τεχνικές ο μακαριστός π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος).

Η απάντηση (ή το “προϊόν”, αν προτιμάτε) που σας προτείνω δεν είναι άλλη από αυτή που προτείνει, αιώνες τώρα, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Ήδη, από τα πρώτα κεφάλαια της Αγ. Γραφής, διαβάζουμε ότι πλαστήκαμε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού. Ποιου Θεού; Μα του Τριαδικού Θεού της αγάπης! Ο Θεός δεν έχει αγάπη, είναι αγάπη! Η αγάπη είναι ο τρόπος που υπάρχει αδιαίρετα η Τριάδα των προσώπων του ενός και μοναδικού Θεού (Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα). Αυτό τον αγαπητικό τρόπο ύπαρξης καλούμαστε να βιώσουμε μέσα στην Εκκλησία. Η αγάπη δεν μας εξασφαλίζει την ευτυχία μόνο σ’ αυτή τη ζωή (έστω, σαν μια πρόγευσή της), αλλά νικά το θάνατο, στο πρόσωπο της σαρκωμένης αγάπης, του Ιησού Χριστού, που αναστήθηκε και μας έδειξε το δρόμο για την αιώνια μακαριότητα.

Το “προϊόν” που σας προτείνω, είναι δοκιμασμένο ανά τους αιώνες και επιδέχεται πειραματική απόδειξη ανά πάσα στιγμή.  Βλέπετε, όταν μας έπλασε ο Θεός, δεν μας άφησε χωρίς ...εγχειρίδιο οδηγιών χρήσης, που δεν είναι άλλο από τη συνείδηση. Ανά πάσα στιγμή, που θα κάνουμε μια πράξη αγάπης, αισθανόμαστε μια εσωτερική χαρά και αγαλλίαση, που, σε μόνιμη βάση, δε θα διέφερε καθόλου απ’ αυτό που θα χαρακτηρίζαμε ως ευτυχία. Μάλιστα, στην ερώτηση που έκανα στα παιδάκια “Πότε αισθάνεστε μεγαλύτερη χαρά, όταν μοιράζεται κάποιος τη σοκολάτα του μαζί σας ή όταν τη μοιράζεστε εσείς μαζί του;”, η απάντηση ήταν ομόφωνα “Όταν μοιραζόμαστε εμείς τη σοκολάτα μας με κάποιον άλλο” (αθάνατη παιδική ψυχή και αθάνατα λόγια του Κυρίου, που λένε “μακάριον εστί μάλλον το διδόναι ή λαμβάνειν” -Πράξεις Αποστόλων - Κεφάλαιο 20 - Στίχος 35)!

Επομένως, η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα (ποια είναι η φύση μας) είναι ότι η φύση μας είναι να ζούμε σε κοινωνία αγάπης με το Θεό και τους ανθρώπους. Αυτό, σύμφωνα με τον ορισμό που δώσαμε στην ευτυχία, θα μας κάνει ευτυχισμένους, γιατί θα ζούμε αυτό για το οποίο είμαστε πλασμένοι. Ο ίδιος ο Κύριος, όταν ρωτήθηκε ποια είναι μεγάλη εντολή στον Νόμο, απάντησε: “ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου. αὕτη ἐστὶ πρώτη καὶ μεγάλη ἐντολή. δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ· ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν.” και πρόθεσε “ἐν ταύταις ταῖς δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται κρέμανται” (κατά Ματθαίον, κεφ. 22, στίχοι 36-40).

Όλες οι άλλες εντολές και υποδείξεις της Εκκλησίας μας έχουν σαν σκοπό να οδηγήσουν στη βίωση αυτής της κοινωνίας αγάπης, μόνο εμπόδιο στην οποία είναι ο εγωισμός και τα πάθη που αυτός γεννά (ναι, ο εγωισμός είναι το αντίθετο της αγάπης και όχι το μίσος).

Με αυτόν τον τρόπο, μέσα στον ευλογημένο χώρο της Εκκλησίας μας, καταλαβαίνουμε πώς "η πίστη γεννά τα έργα", που είναι και ένας άλλος τίτλος που σκεφτόμουν για την ανάρτησή μου. Από τη στιγμή που θα πιστέψω στο Λόγο του Θεού, ότι έχω πλαστεί για να υπάρχω αγαπώντας, και γνωρίζω ότι, ακολουθώντας τη φύση μου αυτή, θα νοιώθω πληρότητα και ευτυχία, τα έργα αγάπης έρχονται σαν φυσική συνέπεια αυτής μου της πίστης! Αν, για παράδειγμα, πίστευα ότι είμαι πλασμένος για να μισώ και να σκοτώνω τους "απίστους", αυτό είναι που θα έκανα για να βιώσω την ευτυχία. Ο λόγος που δεν αμνηστεύω τους πιστούς μιας τέτοιας θρησκείας (όλοι καταλαβαίνετε για ποια μιλάμε) είναι ότι υπάρχει η συνείδηση, που σίγουρα θα τους ελέγχει για τα εγκλήματά τους, όσο κι αν ο περίγυρός τους επευφημεί και επιβραβεύει αυτές τους τις πράξεις (το “εγχειρίδιο χρήσης”, που λέγαμε).

Αυτή, η επιβεβαίωση στην πράξη της Ορθόδοξης Πίστης είναι που έκανε κάποιον άθεο (δεν θυμάμαι ποιον) να πει κάποτε: “Δεν υπάρχει Θεός, αλλά αν υπήρχε, θα έπρεπε να είναι σαν το Θεό των χριστιανών!”.

Νομίζω, μάλιστα, ότι το γεγονός ότι η αγάπη αναγνωρίζεται ως μια πανανθρώπινη και διαχρονική αξία, δικαιολογεί και τον άλλο τίτλο που είχα κατά νου να χρησιμοποιήσω: “Είμαστε όλοι χριστιανοί και δεν το ξέρουμε!”.

Και ρωτώ: πότε η Εκκλησία ζήτησε από εμάς να κάνουμε κάτι που ήταν ενάντια στη φύση μας και τη συνείδησή μας; Μέχρι και τους εχθρούς μας λέει ν’ αγαπάμε, δείχνοντας έτσι ότι η αληθινή αγάπη δεν έχει σχέση με το ποιόν του αγαπωμένου προσώπου, ούτε με τις προσδοκίες που έχουμε απ’ αυτόν, αλλά με την πεποίθηση ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να ζεις κι όχι απλά να επιζείς. Όποιος δεν αγαπά, αρνείται τη φύση του και δεν θα γευτεί ποτέ του την ευτυχία.

    Πολλά έγραψα και δε θέλω να σας κουράσω άλλο, ειδικά όσους είχαν την υπομονή να φτάσουν μέχρι αυτό το σημείο της ανάρτησης. Απλά θα ήθελα να “απολογηθώ” και σε όσους απορούν πώς, ακόμα και μέσα σε μύρια προβλήματα, διατηρώ το χαμόγελο στα χείλη μου και έχω και όρεξη και για ...χιούμορ! Φτάνουν, μάλιστα, μερικοί σε σημείο να μου πουν ότι είναι σαν να έχω πάρει “κάτι” και έχω “φτιαχτεί”! Τίποτε απ’ αυτά δε συμβαίνει, φυσικά, ούτε και είμαι “αλλοπαρμένος”. Κάθε άλλο! Παρά τα πάθη μου, βιώνω την αγάπη του Θεού προς εμένα και κάθε άλλο πλάσμα Του και αυτό είναι κάτι από το οποίο τίποτα δεν μπορεί να μας χωρίσει, όπως λέει ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους, κεφ. 8, στίχος 35:

“τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ; θλῖψις ἢ στενοχωρία ἢ διωγμὸς ἢ λιμὸς ἢ γυμνότης ἢ κίνδυνος ἢ μάχαιρα;”, για να συνεχίσει, στους στίχους 38-39 “πέπεισμαι γὰρ ὅτι οὔτε θάνατος οὔτε ζωὴ οὔτε ἄγγελοι οὔτε ἀρχαὶ οὔτε δυνάμεις οὔτε ἐνεστῶτα οὔτε μέλλοντα οὔτε ὕψωμα οὔτε βάθος οὔτε τις κτίσις ἑτέρα δυνήσεται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.”!

Αυτό ας αποτελέσει απάντηση και στην καλή χριστιανή φίλη που, πριν από χρόνια, μου είχε πει ότι τα δίνω όλα για τους άλλους και δεν κρατώ τίποτα για τον εαυτό μου και κάτι τέτοιες ...μπούρδες (συγγνώμη για την έκφραση). Η απάντησή μου τότε ήταν ότι “το ιδανικό για μένα θα είναι, αν είναι δυνατόν, να “λιώσω” από αγάπη για τους άλλους και ν’ αφήσω ...νηστικά τα σκουλήκια που θα με φάνε, μετά την ταφή μου”. Τώρα, όμως, απαντώ ότι "όταν παίρνεις περισσότερη αγάπη απ’ όση δίνεις, δεν κινδυνεύεις ποτέ να μείνεις “άδειος”" και ότι "η αγάπη που δέχομαι από το Θεό είναι απείρως μεγαλύτερη απ’ αυτή τη λίγη που τα πάθη μου επιτρέπουν να δίνω στους ανθρώπους, οπότε ...φόβος ουδείς!".

Δεν ξέρω αν κατάφερα να σας πείσω να διαλέξετε το δρόμο για την ευτυχία που σας πρότείνω, ελπίζω όμως να ξεκαθάρισα κάποια πράγματα που αφορούν αυτό το δρόμο (παρεμπιπτόντως, αρχικά, η χριστιανική πίστη λεγόταν “η οδός”).

Τελειώνω με μια δήλωση ενός πολυαγαπημένου ηθοποιού, που θεωρώ ότι σχετίζεται με τα παραπάνω:

"Έπρεπε να γεράσω, αγόρι μου, για να μάθω τι είναι ευτυχία.

Τελικά ευτυχία είναι ένα ζευγάρι χέρια, δύο χέρια…

Αυτά που θα σε αγκαλιάσουν, θα σε κρατήσουν, θα σε κοιμίσουν, θα σε περιποιηθούν, θα σου μαγειρέψουν, θα σε χαϊδέψουν και στο τέλος θα σου κλείσουν τα μάτια.

Τα πολλά χέρια απλά σε κατσιάζουν… Χάσιμο χρόνου. Θα το δεις κι εσύ όσο μεγαλώνεις…"

Θανάσης Βέγγος