Φαράγγι Φόνισσας Ξυλοκάστρου: Η πανέμορφη Φόνισσα που κόντεψε να με ...φονεύσει!

    Η ρεματιά Φόνισσα, στην Κορινθία, πηγάζει λίγο πάνω απ’ το χωριό Ρέθι και εκβάλει στον Κορινθιακό Κόλπο, αμέσως μετά το χωριό Καμάρι Ξυλοκάστρου, δίπλα στις νεροτσουλήθρες “Ξένος”. Στο δρόμο της προς τη θάλασσα, παρουσιάζει δύο στενά τμήματα, ένα πριν το χωριό Αμφιθέα (παχύ σκούρο καφέ βέλος με τον αριθμό 2, στο χάρτη που ακολουθεί) και ένα δυτικά του “βουνού της Παναγίας” (έτσι λέμε το βουνό που στην κορυφή του βρίσκεται η Ι. Μονή Παναγίας Κορυφής -πανηγυρίζει της Ζωοδόχου Πηγής).

Με αυτό το τελευταίο στενό τμήμα του φαραγγιού (παχύ σκούρο καφέ βέλος με τον αριθμό 1, στο χάρτη) θα ασχοληθούμε, μιας και είναι και το μοναδικό που γνωρίζω (ακόμα). 

Κατ’ αρχήν, για τους μη Ξυλοκαστρίτες, να πω ότι το Βουνό της Παναγίας είναι αυτό που, με τα 706μ. υψόμετρό του, δεσπόζει δυτικά του Ξυλοκάστρου (επομένως και σ’ όλα τα ...ηλιοβασιλέματα). Εδώ σας το παραθέτω χιονισμένο (φαίνεται κωνικό, αλλά απ’ το πλάι είναι τραπέζιο), στο βάθος της φωτογραφίας:

Δυτικά του (πίσω του, όπως το βλέπουμε στη φωτογραφία), όπως είπαμε, είναι το πανέμορφο Φαράγγι της Φόνισσας, γνωστό σε όσους ασχολούνται με καταβάσεις φαραγγιών (canyoning) σαν το πιο επικίνδυνο φαράγγι της Ελλάδας (άκουσα να το λέει στις ειδήσεις, τότε που έγινε το θανατηφόρο δυστύχημα στο Λούσιο -Απρίλης του 2006-, κάποιος ειδικός στα φαράγγια, και ενώ, μόλις την προηγούμενη μέρα, είχα πάει με τρία από τ’ ανίψια μου εκεί -ευτυχώς, ο αδελφός μου στη Λάρισα δεν παρακολούθησε το συγκεκριμένο δελτίο)! Ο λόγος είναι ότι, όσον αφορά το βαθμό δυσκολίας διαφυγής σε περίπτωση ανάγκης (Δ), η Φόνισσα έχει 4Δ, με μέγιστο το 5Δ! Απ’ ο,τι κατάλαβα, το 5Δ αφορά τις περιπτώσεις που δεν μπορείς να διαφύγεις ούτε ...πετώντας (διαφυγή από αέρος εννοώ -π.χ. όταν σου ρίξουν ένα σχοινί), δηλαδή τις περιπτώσεις σπηλαίων (μάλιστα, ένα τμήμα του φαραγγιού της Φόνισσας είναι σπηλιά!).

Άλλωστε, το όνομα “Φόνισσα” δεν παραπέμπει σε κάποιο πρόσωπο που συνδέεται με το ρέμα, αλλά είναι η ονομασία της ίδιας της ρεματιάς, αφού φονεύει οτιδήποτε βρεθεί μέσα στο στενό και με αρνητικές κλίσεις στα τοιχώματά του φαράγγι της, έτσι και κατεβάσει νερό, ακόμα και κατσίκι! Τα σημάδια του νερού, κοντά στα 6 μέτρα ύψος, το αποδεικνύουν αυτό περίτρανα (μόνο πετούμενο μπορεί να γλυτώσει).

Η Φόνισσα αποτελεί ρέμα εποχιακής ροής (χείμαρρο), οπότε το καλοκαίρι ξεραίνεται. Η λεκάνη απορροής του (η περιοχή από την οποία συγκεντρώνει να νερά του) είναι χωμάτινου υποστρώματος, με συνέπεια να μεταφέρει πολλή λάσπη. Αυτό έχει δύο αποτελέσματα: α) Το να μην πραγματοποιηθεί η δημιουργία τεχνητής λίμνης, με σκοπό την άρδευση, που θα γινόταν με φράξιμο του -έτσι κι αλλιώς πολύ στενού (3-4 μέτρα)- νότιου ανοίγματος του φαραγγιού, αφού, πολύ σύντομα, αυτή η λίμνη θα γέμιζε με λάσπη (να διώξεις τη λάσπη και να κρατήσεις το νερό ...δεν γίνεται!). β) Το να μην ισχύουν οι συνηθισμένες ενδείξεις στους ειδικούς χάρτες για την κατάβαση φαραγγιών, ειδικά για τα άλματα (jump), αφού, η λιμνούλα του μικρού καταρράκτη που τη μια χρονιά μπορούσες να πηδήξεις μέσα της, την επόμενη χρονιά μπορεί να έχει γεμίσει με λάσπη, κορμούς ή ακόμα και βράχια, οπότε ένα τέτοιο άλμα θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο.

Έτσι εξηγούνται και οι αστερίσκοι στο σχετικό χάρτη που σας παραθέτω:

Στο χάρτη αυτόν (από αριστερά προς τα δεξιά), βλέπουμε ότι η κατάβαση τελειώνει μέσα στο σπηλαιώδες τμήμα του φαραγγιού (ΣΠΗΛΙΑ). Εκεί τελειώνει, όταν έχει νερό το φαράγγι, και η διάσχισή του με τα πόδια (από δεξιά προς τα αριστερά) και συγκεκριμένα στον τρίμετρο καταρράκτη (S3). Σε άλλη περίπτωση, χωρίς νερό, σκαρφαλώνουμε και αυτόν τον καταρράκτη και, με τη βοήθεια σχοινιού που υπάρχει εκεί (ή τουλάχιστον υπήρχε το 2007), ανεβαίνουμε τον τετράμετρο καταρράκτη (C4) και τερματίζουμε στη βάση του δεκαοκτάμετρου καταρράκτη (C18).

Αυτά, όμως, θα τα δείτε με φωτογραφίες και βίντεο στο τέλος του μηνύματος κι αυτό γιατί θα “ξεμπερδέψω” πρώτα με τη νότια είσοδο του φαραγγιού, που χρησιμοποιείται για κατάβαση (με ραπέλ, άλματα, τσουλήθρες, κλπ.) και την οποία προσέγγισα από το χωρίο Καμάρι (το αμέσως επόμενο χωριό από το Ξυλόκαστρο προς Πάτρα), παίρνοντας το δρόμο για την Ι.Μονή Παναγίας Κορυφής και στη συνέχεια, σε μια “φουρκέτα" του δρόμου, ακολουθώντας αγροτικό χωματόδρομο, που στον πρώτο χάρτη που σας παρέθεσα έχει πράσινο χρώμα. Από αυτό το χωματόδρομο πάρθηκε και η ακόλουθη φωτογραφία ...

...όπου φαίνεται ήδη πόσο απότομα είναι τα τοιχώματα του φαραγγιού. Κατεβαίνοντας στην κοίτη του ρέματος, διασχίζουμε ένα ανοιχτό τμήμα του και φτάνουμε και στα ενδότερα ...

...τα οποία (ενδότερα) τερματίζουν, όταν έχει λιγότερο νερό, στον επτάμετρο καταρράκτη (C7), από τον οποίο αρχίζουν οι καταρριχήσεις με σχοινιά (ραπέλ). Όλα αυτά τα βλέπετε σε μονόλεπτο βίντεο (το τελευταίο κομμάτι, με τον καταρράκτη, τραβήχτηκε με κινητό κάκιστης ανάλυσης, για την οποία ζητώ συγγνώμη):

Μια εικόνα για την κατάβαση του φαραγγιού μπορείτε να έχετε, βλέποντας το ακόλουθο βίντεο:

       Οπότε, τώρα, μπορούμε ν’ ασχοληθούμε με τη διάσχιση του φαραγγιού με τα πόδια και χωρίς τεχνικό εξοπλισμό, που γίνεται από τη βόρεια είσοδό του, στην οποία φτάνουμε από την παραλιακή -παλαιά εθνική- οδό, στρίβοντας στο ύψος του χωριού Κάτω Λουτρό στο δρόμο προς Άνω Λουτρό (βλ. αρχικό χάρτη). Αμέσως μόλις περάσουμε κάτω από τη γέφυρα της Νέας Εθνικής Οδού, στρίβουμε αριστερά, κινούμενοι σε άσφαλτο παράλληλα με τη Νέα Εθνική Οδό (καφέ χρώμα στο χάρτη) και, στο σημείο που συναντά τη ρεματιά, ακολουθούμε το δεξί σκέλος της διχάλας του δρόμου, που μετατρέπεται σε χωματόδρομο και κινείται παράλληλα με το ρέμα. Σε κάποιο σημείο, ο δρόμος χωρίζεται, με το δεξί του σκέλος να απομακρύνεται από το ρέμα και το αριστερό να καταλήγει, μετά από 30 περίπου μέτρα σε μικρό κτίσμα (υδραγωγείο), όπου αφήνουμε το όχημά μας.

Ας δούμε, όμως, πως φαίνονται η βόρεια είσοδος από τη Νέα Εθνική Οδό Κορίνθου Πατρών, καθώς κινούμαστε προς Πάτρα. Λίγο μετά το Ξυλόκαστρο και σε μια αριστερή στροφή της Εθνικής, είναι η γέφυρα που περνά πάνω από το ρέμα της Φόνισσας. Ένας τρόπος για να καταλάβετε ότι είστε στο σωστό μέρος, είναι να προσέξετε, μπροστά και αριστερά σας, κάτι βράχια σαν των Μετεώρων -κροκαλοπαγή πετρώματα- (ο χωματόδρομος που οδηγεί στο φαράγγι βρίσκεται στο ύψος του κόκκινου κουβουκλίου -αντλιοστάσιο;).

Τότε, κοιτώντας αριστερά, θα διακρίνετε τη βόρεια είσοδο του φαραγγιού και κοντά της ένα κτίριο αγροτικής μονάδας με ένα χαρακτηριστικό πύργο (αμέσως μετά απ’ αυτό, αριστερά, είναι το υδραγωγείο). Αριστερά στη φωτογραφία, είναι οι δυτικές υπώρειες του Βουνού της Παναγίας και δεξιά τα σπίτια του χωριού Άνω Λουτρό.

Τα παραπάνω φαίνονται καλύτερα από μια πιο κοντινή λήψη:

Γυρνάμε, τώρα, στο υδραγωγείο, που αφήσαμε το αμάξι μας, πίσω απ’ το οποίο βρίσκεται τσιμεντένιο αυλάκι, που ακολουθούμε, πατώντας με το ένα πόδι στο ένα και με το άλλο στο άλλο τοίχωμά του (ελάτε, δεν είναι τόσο δύσκολο!).

Το αυλάκι, πολύ σύντομα, καταλήγει σ’ ένα τσιμεντένιο τοιχίο ενάμισι μέτρου, που είναι και η τελευταία δυσκολία, πριν μπούμε στο φαράγγι.

Από εδώ και πέρα, το φαράγγι θα σας το παρουσιάσω σε τρεις διαφορετικές διασχίσεις, που στην κάθε μια προχωρήσαμε πιο πολύ απ’ την προηγούμενη.

Η πρώτη διάσχιση έγινε στις 24 Μαΐου 2016 και θα σας την παρουσιάσω μόνο με φωτογραφίες, που είναι πολύ καλές γιατί ήμουν μόνος και είχα χρόνο και ...τρίποδα (ο χαμηλός φωτισμός επέβαλε μεγάλη διάρκεια έκθεσης του φακού στο φως, άρα και απόλυτη σταθερότητα -μη βλέπετε που, γι αυτό το λόγο, έχουν βγει φωτεινές). Το νερό ήταν λίγο, λόγω της ανομβρίας. Φυσικά, πριν χαθεί το σήμα, είχα ενημερώσει μια συνάδελφο για το που θα με βρουν αν δεν έλθω στο σχολείο (στοιχειώδης κανόνας ασφαλείας -πιο στοιχειώδης, ...πεθαίνεις και δεν σε βρίσκουν!)

Μετά το τσιμεντένιο τοιχίο, λοιπόν, διασχίζουμε ένα ανοικτό τμήμα του φαραγγιού, που όλο και κλείνει ...

...μέχρι που αρχίζει το στενό τμήμα του, που είναι και το πιο όμορφο (δεν είμαι εγώ φαρδύς, το φαράγγι είναι στενό!). Τα τοπία παρατίθενται με τη σειρά που τα συναντάμε, καθώς ανεβαίνουμε το φαράγγι...

...(παραδεχτείτε το, είναι πανέμορφη, αλλά όχι για ...κλειστοφοβικούς!).

Στο μικρό καταρράκτη σταμάτησα, διότι ένα μικρό πέρασμα-τρύπα στο πλάι του δεξιού βράχου, που κάποτε το είχαμε περάσει μπουσουλώντας, τώρα είχε στενέψει τόσο που έπρεπε να το περάσω έρποντας στη λάσπη, κάτι που δεν ήμουν διατεθειμένος να κάνω. Είχε προηγηθεί και μία πτώση, με ταχύτητα σφαίρας, μικρού χαλικιού στο πίσω αριστερό μέρος του κεφαλιού μου, που, μέχρι να καταλάβω ότι δεν είχε τρυπήσει το κρανίο μου και δεν αιμορραγούσα, τα είχα χρειαστεί! Είχα να νοιώσω τέτοιο τσούξιμο στο κεφάλι από τότε που ήμουν παιδί και παίζαμε πετροπόλεμο. Δόξα τω Θεώ, μόνο τη λαχτάρα πήρα, καθώς και ένα ηχηρό μήνυμα ότι η Φόνισσα, που κόντεψε να με φονεύσει, έχει κι άλλους τρόπους, εκτός απ’ τον πνιγμό, για να το κάνει αυτό (άλλη φορά, με κράνος!). Πιστεύω ότι ήδη προσέξατε τη φύση των τοιχωμάτων και τις κλίσεις τους. Είναι και ο ένας λόγος που έχω και τον εαυτό μου στις φωτογραφίες αφού, σε αντίθετη περίπτωση, θα νομίζατε ότι είχαν τραβηχτεί ...στραβά (ο άλλος λόγος είναι για να έχετε μια ιδέα για τις αναλογίες του φαραγγιού).

Σας παραθέτω και την τρύπα, όπως ήταν το 2006, με τον ένα ανιψιό μου να προσπαθεί να ...ησυχάσει τα παραληρούντα “πλήθη” (τα άλλα δύο ανίψια μου, δηλαδή!), που τον επευφημούσαν ζωηρά μετά το δύσκολο πέρασμά του απ’ αυτήν (τώρα, όπως είπαμε, είναι ακόμα πιο στενή).

Ούτε μια εβδομάδα μετά, ο Κώστας Γκέρτζος δημοσίευσε στο Youtube το ακόλουθο βίντεο, φτάνοντας πιο πέρα από εμένα (εκεί που είχα φτάσει στη δεύτερη διάσχιση που περιγράφω αμέσως μετά). Προσέξτε το μικρό καταρράκτη στο 4:50΄΄, πόσο λιγότερο νερό έχει!

Η δεύτερη διάσχιση, είναι ακριβώς αυτή που προχώρησε πέρα απ’ αυτό το πέρασμα και έγινε στις 24 Απριλίου 2006 (τότε που είχε γίνει το ατύχημα στον Λούσιο), με τρία ανίψια μου και με αρκετό νερό (λίγο πάνω απ’ το γόνατο στα βαθύτερα σημεία του). Παραθέτω φωτογραφίες:

Στην πρώτη απ’ τις επόμενες φωτογραφίες βλέπουμε το “όλοι για έναν και ένας για όλους” με ...καλάμια αντί για σπαθιά (τα καλάμια δεν τους τα είχα κόψει για στήριξη, αλλά για βυθόμετρα των θολών απ’ τη λάσπη νερών), ενώ στην τρίτη φωτογραφία βρίσκομαι ήδη μέσα στο σπηλαιώδες τμήμα του φαραγγιού.

Τέλος διαδρομής στον τρίμετρο καταρράκτη (S3 στο διάγραμμα για ραπέλ της αρχής της ανάρτησης), όπου τραβήξαμε και την τελευταία φωτογραφία.

Όλα αυτά θα τα δείτε και στο ενάμισι λεπτού βίντεο, που τελειώνει με την αστεία φάση του ανιψιού που διαβαίνει την τρύπα κάτω απ’ τις επευφημίες της υπόλοιπης ομάδας!

Η τρίτη και τελευταία διάσχιση έγινε στις 14 Οκτώβρη 2007, με το φαράγγι στεγνό από την πολύμηνη ανομβρία (είχε φτάσει Οκτώβρης κι ακόμα ούτε σταγόνα!). Είχε προηγηθεί δική μου αναγνωριστική διάσχιση πριν πέντε μέρες, γι αυτό και οι φωτογραφίες είναι κι απ’ τις δύο διασχίσεις. Ήμασταν μια δεκαμελής ομάδα, που αποτελούταν από εμένα και τα τρία παιδιά μου, ένα φιλικό ζευγάρι με τα τρία παιδιά του και ένα φίλο του ζευγαριού. Ο άντρας από το φιλικό ζευγάρι κατάγεται απ’ την Κρήτη και αυτό είναι σημαντικό για δύο λόγους: α) Γνωρίζοντας πόση “τρέλα” έχουν όλοι οι Κρητικοί με το νησί τους (και δικαιολογημένα, αφού είναι πανέμορφο νησί), έμεινα άναυδος και ζήτησα επιβεβαίωση για να σιγουρευτώ ότι δεν κάνει πλάκα, όταν τον άκουσα να λέει ότι η Φόνισσα είναι πιο όμορφη ακόμα κι απ’ τα φαράγγια της Κρήτης (όχι, φίλοι μου Κρητικοί, δεν αποκαλύπτω ονόματα, για να μην έχουμε ...βεντέτα)! β) Γνωρίζοντας πόση τρέλα -σκέτη- έχουν πολλοί Κρητικοί, δικαιολόγησα το γεγονός ότι έφερε μαζί τους και το τρίτο απ’ τα παιδιά τους, έναν μπέμπη δύο μηνών (σε μάρσιπο), δηλώνοντας ότι “είναι το πρώτο του φαράγγι!”. “Καλά”, του είπα, “και ήταν ανάγκη το πρώτο του φαράγγι να είναι το πιο επικίνδυνο της Ελλάδας;” -όχι, για να μη λέτε ότι δεν υπάρχουν και πιο τρελοί από μένα ...

Τέλος πάντων, οι συνθήκες ήταν ιδανικές γιατί και το καλοκαίρι είναι ξερό το φαράγγι, αλλά διατηρεί νερόλακκους ακόμα και στον μεγαλύτερο καύσωνα, αφού ο ήλιος το βλέπει ελάχιστα, στους οποίους καταφεύγουν για να δροσιστούν όλα τα φίδια της περιοχής, τα οποία τον Οκτώβρη είχαν πέσει σε χειμερία νάρκη (είπαμε ανομβρία, όχι και ...ζέστη!).

Σας παραθέτω εικόνες γνωστών από προηγούμενες φωτογραφίες τοπίων για να δείτε πόσο βατό είναι το φαράγγι χωρίς νερό:

Άλλες δύο φωτογραφίες, μία με μερικά από τα παιδιά της παρέας, για να μην ξεχνάμε τις αναλογίες αυτών που βλέπουμε, ... 

... και μία από αυτό που συνήθως αντικρίζουμε όταν σηκώσουμε το κεφάλι μας ψηλά:

Στη συνέχεια βλέπετε την είσοδο στη σπηλιά όπως φαίνεται από έξω ... 

...και όπως φαίνεται από μέσα, με κάποιες ανθρώπινες σιλουέτες (παραδεχτείτε το, χωρίς αυτές θα νομίζατε ότι η είσοδος είναι πολύ μικρότερη):

Σημειώνω ότι ο μπέμπης ανησύχησε στα σκοτεινά και γι αυτό μας περίμενε μαζί με τη μητέρα του έξω από τη σπηλιά, κάτω από ένα βράχο, για το φόβο της πτώσης λίθων (μην πάμε και γυρεύοντας ...).

Φυσικά, φτάσαμε και ανεβήκαμε τον τρίμετρο καταρράκτη μέσα στη σπηλιά, ... 

...αφού φωτογραφηθήκαμε μπροστά του (περπατώ, περπατώ εις το φαράγγι, όταν το νερό δεν ειν’ εδώ!):

Τέλος, βγαίνοντας από τη σπηλιά, χρησιμοποιήσαμε ένα σχοινί που είχαν αφήσει εκεί οι καταρριχητές για ν’ ανεβούμε τον καταρράκτη των τεσσάρων μέτρων ... 

...και να φτάσουμε μέχρι τη βάση του δεκαοκτάμετρου καταρράκτη, στην οποία και φωτογραφήθηκα (βλ. C4 και C18, στο σχεδιάγραμμα για ραπέλ):

Στο τρίλεπτο βίντεο, που ακολουθεί, ξεκινώ απ’ αυτό το σημείο και πάω προς την έξοδο. Προσέξτε ότι στο τέλος του το φαράγγι είναι τόσο βατό που τα παιδιά κάνουν ...αγώνες τρεξίματος!

Ελπίζω να σας άρεσε το φαράγγι της Φόνισσας και να θελήσετε να το γνωρίσετε κι από κοντά. Εγώ είμαι πάντα πρόθυμος να σας συνοδεύσω!